Ο χάρτης που άλλαξε τον κόσμο

Συμπληρώθηκαν χθες 800 χρόνια από την υπογραφή της Μάγκνα Κάρτα

Το ιστορικό έγγραφο απέκτησε τεράστια σημασία παγκοσμίως, με την πάροδο του χρόνου, καθώς αποτέλεσε τη βάση για τη σύνταξη της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Παρουσία της Βασίλισσας Ελισάβετ, η Βρετανία γιόρτασε χθες τα 800 χρόνια από την υπογραφή της Μάγκνα Κάρτα, ενός από τα

σημαντικότερα ιστορικά έγγραφα του κόσμου που χάραξε τον δρόμο για τις σύγχρονες ελευθερίες και τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Στις 15 Ιουνίου 1215, στις όχθες του Τάμεση, στο Ράνιμιντ στα δυτικά του Λονδίνου, ο βασιλιάς Ιωάννης ο Ακτήμων υπέκυψε στις πιέσεις των εξεγερμένων βαρόνων και αποδέχτηκε τη Μάγκνα Κάρτα -η λατινική ονομασία του «Μεγάλου Χάρτη των Ελευθεριών»- που για πρώτη φορά έθετε τον μονάρχη υπό την εξουσία του νόμου. Στους αιώνες που ακολούθησαν, αυτός ο καταστατικός χάρτης απέκτησε τεράστια σημασία παγκοσμίως, καθώς αποτέλεσε τη βάση για τη σύνταξη της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Συντάγματος των ΗΠΑ το 1787, καθώς και της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα το 1948. Τρία από τα 63 άρθρα της παραμένουν σε ισχύ μέχρι και σήμερα στο βρετανικό δίκαιο.

Ο σπόρος

«Αυτό που συνέβη σ' αυτά τα λιβάδια πριν από οκτώ αιώνες παραμένει εξίσου σημαντικό σήμερα, όπως ήταν τότε. Και αυτή η σημασία του επεκτείνεται πολύ πέραν της Βρετανίας», τόνισε στην ομιλία του ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον. Το έγγραφο αυτό, υπογράμμισε ο Κάμερον, άλλαξε τον κόσμο καθώς «ο σπόρος που φυτεύτηκε εδώ φύτρωσε σε όλον τον κόσμο» και ενέπνευσε πολλούς ανθρώπους, από τους ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών και τον ηγέτη της ινδικής ανεξαρτησίας Μαχάτμα Γκάντι μέχρι τον Νέλσον Μαντέλα στη Νότια Αφρική. «Τα αντίγραφα (της Μάγκνα Κάρτα) που έχουν διασωθεί μπορεί να έχουν ξεθωριάσει, όμως οι αρχές της λάμπουν τόσο φωτεινά όσο ανέκαθεν» συνέχισε ο Κάμερον στην ομιλία του ενώπιον της Βασίλισσας, πολλών μελών της βασιλικής οικογένειας και ξένων αξιωματούχων, μεταξύ των οποίων ήταν και η Υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ Λορέτα Λιντς.

Ειρηνευτική συμφωνία

Η Μάγκνα Κάρτα συντάχθηκε σε μια περίοδο πολιτικής αναταραχής στη Βρετανία και διενέξεων μεταξύ του βασιλιά Ιωάννη, των ευγενών και της Εκκλησίας. Επί της ουσίας, ήταν μια ειρηνευτική συμφωνία, που είχε ως στόχο να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της εποχής εκείνης και λίγο αργότερα ακυρώθηκε από τον πάπα. Όμως οι επόμενοι μονάρχες εξέδωσαν εκσυγχρονισμένες εκδοχές της, που περιλάμβαναν και δύο από τα αρχικά άρθρα τα οποία θεωρούνται ζωτικής σπουδαιότητας για την ίδρυση του κράτους δικαίου.

Τα άρθρα αυτά όριζαν ότι «κανένας ελεύθερος άνθρωπος δεν θα συλληφθεί ή θα φυλακιστεί, δεν θα του αφαιρεθούν τα δικαιώματα ή η περιουσία του, ούτε θα τεθεί εκτός νόμου, θα εξοριστεί ή θα στερηθεί με οποιονδήποτε τρόπο τη θέση του, ούτε θα ενεργήσουμε βιαίως εναντίον του, ούτε θα στείλουμε άλλους να το κάνουν, παρά μόνο με βάση τη νόμιμη κρίση των ισοτίμων του ή με βάση τον νόμο της χώρας» και ότι «σε κανέναν δεν θα πουλήσουμε, ούτε θα αρνηθούμε ούτε θα καθυστερήσουμε τα δικαιώματά του ή την απονομή δικαιοσύνης».

Σήμερα σώζονται τέσσερα αυθεντικά αντίτυπα του εγγράφου, γραμμένα σε πάπυρο. Η Λορέτα Λιντς είπε ότι ο χάρτης αυτός είναι ο θεμέλιος λίθος για τις ελεύθερες κοινωνίες παγκοσμίως, ενώ ο Κάμερον εκμεταλλεύτηκε την επέτειο για να προωθήσει το σχέδιό του για την αλλαγή της νομοθεσίας περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Βρετανία, ώστε να περιοριστεί η επιρροή των ευρωπαϊκών δικαστηρίων στις δικαστικές αποφάσεις.

Θα ξαφνιάζονταν

Πάντως ο Τζον Ντάισον, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Μάγκνα Κάρτα, είπε ότι ο βασιλιάς Ιωάννης και οι βαρόνοι του σίγουρα θα ξαφνιάζονταν αν ήξεραν ότι το έγγραφο αυτό θα προκαλούσε τόσο ενδιαφέρον εκατοντάδες χρόνια αργότερα. «Σίγουρα θα τους προκαλούσε έκπληξη το ότι με τον καιρό η Μάγκνα Κάρτα έφτασε να θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα συνταγματικά έγγραφα της ιστορίας μας. Δεν θα μπορούσαν να φανταστούν ότι ο κατάλογος με τα αιτήματα των βαρόνων θα γινόταν το σύμβολο της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, κυρίως, του κράτους δικαίου για όλον τον κόσμο. Κι όμως, αυτό ακριβώς συνέβη», κατέληξε ο Ντάισον.